Thay đổi lối sống lành mạnh với một chế độ ăn uống, luyện tập thích hợp, khám sực khỏe định kỳ đặc biệt sau tuổi 30 là nền tảng trong phòng ngừa.
Đái tháo đường type 2 là thuật ngữ chỉ bệnh lý chuyển hóa thường gặp, biểu hiện đặc trưng bởi tăng đường huyết mạng tính. Sự tương tác phức tạp của di truyền và nhiều yếu tố môi trường là nguyên nhân gây ra nhiều thể bệnh đái tháo đường.
Tuyến tụy nội tiết đảm nhận vai trò tạo ra hormone insulin. Insulin được tổng hợp từ tế bào bêta tại lưới nội bào tương đương dưới dạng preproinsulin. Insulin giúp các tế bào chuyển chất bột đường (glucose) từ các thực phẩm ăn vào hàng ngày để tạo thành năng lượng.
Sự đề kháng insulin được xác định hơn 90% ở bệnh nhân bị đái tháo đường type 2 và thường xuất hiện nhiều năm trước khi chuẩn đoán được bệnh. Sự đề kháng insulin làm suy yếu sử dụng glucose tại tế bào các mô dích nhạy cảm insulin đặc biệt là cơ vân, gan và mô mỡ gây tăng lượng glucose ở gan góp phần vào sự tăng đường huyết. Chủ yếu tăng đường huyết lúc đói, trong khi giảm sử dụng glucose ở ngoại vi gây tăng đường huyết sau ăn. Đặc biệt ở ngược béo phì (với BMI> 25 kg/m² hoặc >23 kg/m² với thể trạng người châu Á).
1.Kiểm soát cân nặng: kiểm soát trọng lượng cơ thể bằng cách giảm cân, qua đó giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ khuyến cáo những người bị tiền đái tháo đường (đường huyết tăng cao nhưng chưa đạt ngưỡng chẩn đoán tiểu đường) nên giảm ít nhất 7% – 10% trọng lượng cơ thể để ngăn ngừa bệnh tiến triển. Đặc biệt với những người béo phì từ 45 tuổi trở lên (với chỉ số khối cơ thể BMI lớn hơn hoặc bằng 25 kg/m²), béo bụng (vòng bụng nam >90 cm, nữ > 80 cm). Duy trì cân nặng lý tưởng (BMI= 19-23 kg/m²).
2. Vận động thể lực để phòng bệnh: Loại hình luyện tập thông dụng và dễ áp dụng nhất: đi bộ tổng cộng 150 phút mỗi tuần (hoặc 30 phút mỗi ngày), không nên ngưng luyện tập 2 ngày liên tiếp. Mỗi tuần nên tập kháng lực 2-3 lần (kéo dây, nâng tạ). Người già, đau khớp có thể chia tập nhiều lần trong ngày, thí dụ đi bộ sau 3 bữa ăn, mỗi lần 10-15 phút. Người còn trẻ nên tập khoảng khoảng 60 phút mỗi ngày, tập kháng lực ít nhất 3 lần mỗi tuần.
3. Dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung thêm hằng ngày các nguồn thực phẩm ngũ cốc, các loại hạt cung cấp vitamin, khoáng chất và ít carbohydrate. Những thực phẩm ít năng lượng rỗng giàu chất xơ (ít nhất 14 gram chất xơ/1000kcal). Khuyến nghị chế độ ăn uống lành mạnh Hiệp hội Đái tháo đường Thế giới (IDF):
Chọn nước, cà phê hoặc trà thay vì chọn nước ép trái cây có đường, ngọt, nước ngọt, hoặc đồ uống có đường khác.- Ăn ít nhất 3 suất rau mỗi ngày, kể cả rau xanh lá.
- Ăn tối đa ba suất trái cây tươi mỗi ngày.
- Chọn một miếng trái cây tươi, hoặc sữa chua không đường cho bữa ăn nhẹ.
- Hạn chế đồ uống có cồn
- Chọn thịt nạc trắng, thịt gia cầm hoặc hải sản, thay vì thịt đỏ hoặc thịt chế biến sẵn.
- Chọn bơ đậu phộng thay vì sô cô la hoặc mứt.
- Chọn bánh mì, gạo hoặc mì ống nguyên cám thay vì bánh mì trắng, gạo hoặc mì ống.
- Chọn chất béo không no (dầu ô liu, dầu canola, dầu ngô, hoặc dầu hướng dương) thay vì chất béo bão hòa (bơ, chất béo động vật, dầu dừa hoặc dầu cọ)
4. Tầm soát bệnh: việc kiểm tra sức khỏe để đánh giá tổng quan tình trạng sức khỏe của bạn theo khoảng thời gian ấn định.Đây là biện pháp hữu hiệu giúp đánh giá tổng quan tình trạng sức khỏe, phát hiện sớm các vấn đề bất thường lượng đường huyết mục tiêu,cũng như những biến chứng mang lại cho người, nhờ đó mang lại hiệu quả điều trị cao, tiết kiệm được thời gian, tiền bạc, sức lực.
Trên đây là những cách chúng ta có thể làm được mỗi ngày để ngăn ngừa bệnh đái tháo đường. Chúc các bạn thành công!
Theo Liên đoàn đái tháo đường Thế giới (IDF) công bố năm 2021, cả thế giới có tới 537 triệu người mắc đái tháo đường, tương ứng với tỷ lệ cứ 10 người lớn độ tuổi 20 – 79 tuổi có 1 người mắc đái tháo đường; cứ 6 trẻ sinh ra có 1 trẻ bị ảnh hưởng bởi đái tháo đường trong giai đoạn phát triển thai nhi. Đặc biệt, có tới 50% số người trưởng thành mắc đái tháo đường mà không được chẩn đoán.
Tại Việt Nam, kết quả điều tra của Bộ Y tế năm 2021 cho thấy tỷ lệ mắc đái tháo đường ở người trưởng thành ước tính là 7,1%, tương đương với khoảng gần 5 triệu người đang mắc bệnh đái tháo đường.