Thị trường “Xe Xanh” của Việt Nam đến năm 2030

Nhằm thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính về 0 vào năm 2050, các hãng ô tô tại Việt Nam đang dần chuyển đổi sang sản xuất xe điện và sử dụng các loại xe dùng năng lượng “xanh”. Tuy nhiên, chỉ có một số loại xe điện được xem là phù hợp và có tiềm năng phát triển mạnh tại thị trường Việt Nam trong thời gian đến năm 2030.

• Mitsubishi tuyên bố tạm dừng hoạt động tại Trung Quốc
• TOP 10 chiếc xe đạp đua có giá trị nhất thế giới

Sân chơi của xe thuần điện nội địa

Ở châu Á, hầu hết các quốc gia đều đang chú trọng vào phát triển xe điện và có ít nhất một nhà sản xuất ô tô điện “thuần” (EV – xe điện chạy bằng pin) trong nước. Ví dụ, Nhật Bản có Nissan với hai sản phẩm phổ biến là Nissan Leaf và Nissan Ariya, cùng với dòng sản phẩm bZ series (beyond Zero) của Toyota, trong đó bZ4X là sản phẩm đầu tiên. Ấn Độ tự hào với các mẫu xe điện của Tata Motors (bao gồm Nexon EV, Tiago EV, Tigor EV) và Mahindra (XUV400 EV). Ở Việt Nam, VinFast là nhà sản xuất xe điện lớn nhất với dải sản phẩm VF series. Các nhà sản xuất khác như THACO, TMT Motor và TC Motor cũng có tiềm năng trở thành nhà sản xuất ô tô điện nội địa trong tương lai gần. Thái Lan vẫn duy trì định hướng là trung tâm sản xuất và lắp ráp ô tô hàng đầu Đông Nam Á. Hầu hết các loại xe hơi, bao gồm xe điện, được sản xuất tại quốc gia này đều được cấp phép bởi các công ty nước ngoài hoặc được lắp ráp từ các bộ phận nhập khẩu (CKD).

Mỗi quốc gia coi nhà sản xuất ô tô điện nội địa như niềm tự hào trong ngành công nghiệp của họ, vì vậy các doanh nghiệp tiên phong chuyển đổi sang xe điện (EV) sẽ được hưởng nhiều chính sách ưu đãi đặc biệt, chẳng hạn như miễn thuế doanh nghiệp trong một thời gian nhất định, trợ cấp công nghiệp và các chính sách khác.

Ngoài ra, điều quan trọng là hạ tầng trạm sạc của EV phải được phát triển để đảm bảo sự tồn tại của các xe điện. Tuy các chính sách hậu thuẫn về trạm sạc không như rộng lượng như ở Mỹ hay các quốc gia châu Âu, nhưng các nhà sản xuất ô tô điện nội địa tại châu Á cũng được hưởng nhiều chính sách khuyến khích như: ưu tiên cung cấp quỹ đất cho xây dựng hạ tầng, kết nối lưới điện, và chính sách ưu đãi vay vốn… để phát triển hạ tầng trạm sạc EV.

Hiện tại, Nhật Bản đã có hơn 29.000 trạm sạc công cộng, trong đó có khoảng 8.000 trạm sạc nhanh (theo IEA, 2021) và dự kiến đạt mục tiêu 150.000 trạm sạc vào năm 2030. Ấn Độ cũng đã có 6.586 trạm sạc công cộng (theo BEE, 2023). Tại Việt Nam, VinFast hiện đang nắm giữ khoảng 150.000 cổng sạc trên phạm vi cả nước.

Trong phân khúc xe điện (EV), các nhà sản xuất ô tô nội địa sẽ có lợi thế cạnh tranh rất lớn về giá cả, hệ thống phân phối, hệ thống trạm sạc và đặc biệt là sự tín nhiệm và ưu tiên của người tiêu dùng đối với sản phẩm trong nước.

Ở Việt Nam, với hệ thống trạm sạc khá phong phú, cùng với dải sản phẩm đa dạng từ hạng A đến hạng E như VF e34, VF 5, VF 6, VF 7, VF 8, VF 9; VinFast, nhờ sở hữu công nghệ lõi về cell pin, đang đứng vững ở vị trí dẫn đầu trong phân khúc xe điện.

Xe hybrid có còn nhiều dư địa để phát triển?

Vài năm trước đây, nhiều người còn lạc quan về xu hướng phát triển của xe điện. Một số người cho rằng không nhất thiết phải là xe chạy bằng điện mà có thể là xe chạy bằng năng lượng hydro, năng lượng mặt trời hoặc các nguồn năng lượng “xanh” khác mới thực sự là tương lai. Dù có thể đúng nhưng điều này sẽ không xảy ra ít nhất trong 20 năm tới.

Điều khác biệt giữa xe điện và xe chạy động cơ đốt trong là chu kỳ phát triển. Sự thay đổi về công nghệ trong xe điện diễn ra nhanh hơn rất nhiều, chỉ trong vài năm hoặc thậm chí vài tháng. Dù vậy, các nhà sản xuất ô tô và doanh nghiệp công nghệ vẫn tập trung đầu tư vào phát triển xe điện, như thể hiện trong cuộc chạy đua về giá thành, tốc độ sạc pin, khả năng lưu trữ pin, tiết kiệm năng lượng, tính năng an toàn chủ động mới và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Xe điện, tương tự như smartphone, đại diện cho sản phẩm công nghệ cao và thường có vòng đời ngắn. Điều này có nghĩa là người dùng sẵn sàng chi tiền lớn để sở hữu một chiếc xe điện, nhưng sau vài năm, họ có thể sẽ nâng cấp lên một chiếc xe điện khác để trải nghiệm công nghệ mới.

Do đó, xe hybrid (xe lai điện), mặc dù chỉ là phương tiện “trung gian” giúp người dùng dần chuyển sang xe “thuần” điện, vẫn có tiềm năng phát triển mạnh tại thị trường Việt Nam vì nhiều lý do.

Xu hướng mới xe điện mini giá rẻ

Có nhiều lý do cho sự phát triển tiềm năng của xe điện mini tại Việt Nam và một số thị trường khu vực châu Á. Trước tiên, xe điện mini thường có giá thành phải chăng, phù hợp với túi tiền của đa số người dùng ô tô. Tại Trung Quốc, Ấn Độ, và Thái Lan, nhiều mẫu xe mini có mặt trên thị trường với giá dưới 10.000 USD (tương đương dưới 235 triệu đồng), rẻ hơn so với những mẫu xe hạng A hiện nay.

Tại Việt Nam, hiện đã có ít nhất 2 mẫu xe điện mini góp mặt trên thị trường, đó là Wuling HongGuang MiniEV do TMT Motor sản xuất và lắp ráp, cùng với VinFast VF 3 mới được giới thiệu vào ngày 7/7 vừa qua. Dự kiến, đầu năm 2024, Việt Nam sẽ tiếp tục đón nhận thêm một số mẫu xe điện mini mới được sản xuất, lắp ráp trong nước và cả xe nhập khẩu. Với mức giá dưới 250 triệu đồng, cơ hội sở hữu và trải nghiệm ô tô điện sẽ trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết đối với người dùng Việt Nam.

Thứ hai, xe điện mini phù hợp với đặc điểm đường nhỏ, ngõ hẹp và mật độ giao thông đông đúc. Nhiều gia đình sinh sống trong các ngõ, ngách phải đỗ xe ở xa, nhưng với xe mini, hoàn toàn có thể tiếp cận đến tận nhà để đón người thân và bạn bè. Thiết kế nhỏ gọn của xe cũng giúp người dùng dễ dàng di chuyển trong tình trạng ùn tắc giao thông.

Thứ ba, xe điện mini sở hữu khối pin nhỏ, phù hợp với nhu cầu di chuyển ngắn. Đồng thời, thời gian sạc đầy pin cũng nhanh hơn so với các mẫu xe điện cỡ lớn. Trước sự phát triển mạnh mẽ của các mẫu xe điện cỡ nhỏ, xe điện mini tại Trung Quốc và nhiều quốc gia châu Âu, Mỹ đã chứng kiến rằng những dòng xe này có khả năng tiếp cận một số lượng khách hàng lớn hơn đáng kể so với những mẫu xe tầm trung và cỡ lớn, có giá trên 30.000 USD.

Dự kiến từ năm 2024, thị trường xe điện tại Việt Nam sẽ có một bước phát triển mạnh mẽ với sự tham gia của nhiều hãng xe trong và ngoài nước. Để thúc đẩy sự phát triển này, Chính phủ cần đưa ra nhiều chính sách ưu đãi phù hợp và kịp thời, nhằm tạo niềm tin cho các nhà đầu tư và người tiêu dùng. Điều này sẽ đem lại lợi ích cho cả ngành công nghiệp ô tô Việt Nam và giúp đưa đất nước vươn lên top 3 quốc gia dẫn đầu trong ngành công nghiệp ô tô tại khu vực Đông Nam Á.